دانلود مقاله زندگى و اندیشه سیاسى ابوریحان بیرونى با word دارای 62 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله زندگى و اندیشه سیاسى ابوریحان بیرونى با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله زندگى و اندیشه سیاسى ابوریحان بیرونى با word

مقدمه

زمانه و زندگى بیرونى‏

1 عصر بیرونى

2 زندگى نامه

جامعه و سیاست

1 ضرورت و منشأ جامعه مدنى‏

2 ضرورت و ماهیت دولت‏

3 اصناف و طبقات اجتماعى‏

4 انواع دولت‏

5 عوامل مشروعیت دولت

6 صفات حاکمان‏

7 کار ویژه‏هاى دولت‏

8 عوامل ثبات و بقاى حکومت‏

دیدگاههاى اجتماعى ابو ریحان بیرونى

ارتباط با دربار قابوس بن و شمگیر در گرگان

آثار بیرونى

روش تحقیق بیرونى

تفاهم میان فرهنگى و موانع آن

مبانیت زبانى

تباین در آداب و رسوم

خود بزرگ‏بینى

قشربندى و سلسله مراتب اجتماعى

دین شناسى بیرونى

دین‏شناسى تطبیقى

ازدواج و طلاق

کارکرد مقررات کیفرى در جلوگیرى از انحراف اجتماعى

تاثیر بیان و بلاغت در کسب منزلتهاى اجتماعى

ویژگیهاى مطلوب براى حاکم جامعه

نظریه بیرونى درباره جمعیت

گاهشناسى بیرونى

منابع و مآخذ

مقدمه

بحث درباره آرا و نظریات سیاسى – اجتماعى ابوریحان بیرونى به علت عدم پیشینه تحقیق در اندیشه سیاسى وى، امرى دشوار است. با این وصف، با استفاده از آثار به جا مانده بیرونى به پژوهش در موضوع مى‏پردازیم، زیرا آثارى که تا کنون از وى به دست ما رسیده است، در آنها، مسائل مربوط به اندیشه سیاسى، به صورت مجزا و منسجم طرح نشده است. مضافاً، کتابهایى مثل «التحذیر مِن قِبَل الترک» که در آن به مسایل پیچیده مناسبات سیاسى، پرداخته شده است همچنان مفقود هستند. بنابراین براى دستیابى به موضوع مورد بحث، بناچار مى‏بایست از آثار باقیمانده وى (که از 185 اثر علمى بیرونى تنها 40 عنوان آن در کتابخانه‏هاى جهان موجود است) استمداد نمود

اهمیت آراى سیاسى بیرونى تا آن‏جا که به میراث جهان اسلام برمى‏گردد از چند منظر قابل تأمل است: اوّلاً، وى یک متفکر شیعى است، بنابراین شناخت اندیشه سیاسى بیرونى براى جهان تشیع به ویژه ایران که مرکز احیاى تمدن اسلامى است از اهمیت خاصى برخوردار است، ثانیاً، بیرونى یک ایرانى و متعلق به فرهنگ ایرانى است، بنابراین حامل پیشینه و هویت ایرانى نیز است؛ ثالثاً، نکته مهم به روش تحقیق تجربى و علمى بیرونى برمى‏گردد، یعنى «کارى که اروپاییان در انقلاب علمى و ادبى با بنیاد علوم و معارف جدید، در قرن شانزدهم کردند بیرونى در سده دهم کرده بود»

نکته قابل تأمل مربوط به شرایط سیاسى – اجتماعى قرن چهارم و وضعیت اسف‏بار دولت‏ها و حاکمیت سیاسى مسلمانان است. در این قرن اگر چه در اوج بلوغ تمدن اسلامى قرار داریم ولى حاکمیت دستگاه خلافت و زندگى سیاسى مسلمانان در اوج زوال و انحطاط بود، تفرقه و تشتت در نقاط مختلف مملکت اسلامى سایه افکنده و جنگ بى‏پایان داخلى بین آنها به اوج خود رسیده بود. که این منازعات و جنگ‏ها تا حد زیادى بر اندیشه بیرونى اثر گذاشت و کتاب‏هاى تحقیق ماللهند و آثارالباقیه را در این راستا نگاشت

البته همچنان‏که بیرونى در آثار متعدد 2 متذکر مى‏شود، همواره از نزاع‏هاى سیاسى، اجتماعى و قومى فاصله مى‏گرفت و زندگى علمى را بر دیگر امور روزمره ترجیح مى‏داد

زمانه و زندگى بیرونى‏

براى تحلیل و تبیین اندیشه سیاسى، بررسى شرایط سیاسى و سوانح حیات وى ضرورى مى‏نماید

1 عصر بیرونى

در دوره حیات بیرونى (362 – 440 ه.) شاهد ظهور و سقوط دولت‏هاى متعدد اسلامى در ایران هستیم که آنها را مى‏توان به دو دسته سنخ‏شناسى کرد: دسته اوّل، دولت‏هاى آریایى تبار سامانیان و خوارزمشاهیان در مشرق ایران‏زمین که در نهایت به دست سلطان محمود غزنوى منقرض شدند (389 – 407 ه.)؛ دسته دوم، دولت‏هاى ایرانى دیلمى تبار آل زیار (در گرگان و طبرستان) و آل بویه در مغرب ایران (جبال، فارس و عراق) که هر دوى آنها به دست سلطان طغرل سلجوقى منقرض شدند (433 – 447 ه.)

سامانیان اوّلین حاکمان مسلمان در ماوراء النهر (بخارا، سمرقند، اَسروسَنه، فُرغانه) و از جمله با ثبات‏ترین و پر دوام‏ترین حکومت‏هاى شرق ایران بودند و دانشمندان فراوانى در این دوره ظهور یافتند. این سلسله سرانجام در سال 389 به دست محمود غزنوى منقرض شد. خوارزمشاهیان که خود بیش از یک سده باجگُذار سامانیان بودند، خود به دو شاخه مهم (آل عِراق در شمال خوارزم و مشرق جیحون – خاندان مأمون در جنوب آن سرزمین) تقسیم مى‏شدند. از سلاطین این سلسله، ابونصر منصور بن على عراق از خاندان آل عراق، از بزرگ‏ترین ریاضى‏دانان و منجّمان سده چهارم و استاد و پرونده ابوریحان بیرونى بود. با تسط خاندان مأمون، این سلسله در این خاندان تداوم یافت. درباره ابوالعباس خوارزمشاه در جرجانیه (گرگانج) محل تجمع بزرگ‏ترین دانشمندان روزگار بود که بیرونى یکى از اعضاى آن به شمار مى‏رفت

آل زیار منصوب به یک خانواده قدیمى گیلانى و دیلم قسمت کوهستانى گیلان تا قزوین بود. دیلمیان آل زیار (316 – 433) در ایالت‏هاى گرگان و طبرستان حکومت مى‏کردند و مشهورترین فرمانرواى آن قابوس بن وشمگیر بود که پیوسته با بزرگان علم و ادب همچون ابن سینا و ابوریحان بیرونى، مراوده داشته است. حکومت آل بویه (320 – 447) از سلسله‏هاى شیعى ایرانى است که در اثر زوال قدرت خلفا ابتدا اصفهان، رى، کاشان و کرمان و سپس بغداد را تصرف کردند و خلیفه وقت را تسلیم خود مى‏نمودند. سلسله آل بویه بعدها به سه شعبه دیالمه فارس، دیالمه عراق و کرمان، دیالمه رى و اصفهان تقسیم شد.5 در طول حاکمیت آل بویه به خصوص در عهد مجدالدوله دیلمى (387 – 420)، قلمرو آل بویه به مرکزى علمى و مأواى حکیمان و عالمان تبدیل گردید و کتب ذیقیمتى در «رى» جمع آورى شد که با لشکرکشى محمود غزنوى کتابخانه‏ها سوخته شد و عُلما آن شهر به دار آویخته (420) و آن سلسله هم فروپاشید

غزنویان (351 – 582) از دیگر سلسله‏هاى عصر که ابوریحان بیرونى است. سلطان محمود غزنوى (360 – 421) در سرنوشت بیرونى نقش حساسى داشته است. پس از حمله سلطان محمود به خوارزم (408) ابوریحان را اسیر و به غزنین برد. همچنین بیرونى در لشکرکشى محمود به هند همراهش بود و کتاب وزین تحقیق ماللهند را در آن سفر نگاشت

2 زندگى نامه

ابوریحان محمّد بن احمد خوارزمى بیرونى به سال 362 ه. / 973 م. در «بیرون» از شهر خوارزم در یک خانواده گمنام خوارزمى تبار به دنیا آمد. تاریخ درگذشت وى دقیقاً معلوم نیست. یاقوت حَمَوى تاریخ وفاتش را 440 ذکر کرده،7 لکن حاج خلیفه در کشف الظنون سالِ درگذشت بیرونى را از سال 450 – 423 نقل کرده است.8 وى در جوانى به خراسان، مرکز علمى بزرگ آن زمان، سفر کرد. به دلیل هوش و استعداد زیاد، به زودى در دانش و علوم زمان خود استاد شد و به دربار سلطان منصور سامانى که از ریاضى‏دانان و منجمان بزرگ بود راه یافت و تحت تعلیم و تربیت وى قرار گرفت. سپس به سرزمین خوارزم سفر کرد. در 25 سالگى به علت کشمکش بین دو خاندان آل عراق و مأمون، به خراسان و سپس طبرستان رفت و در دربار فرمانروایان شروینى، کتاب مقالید علم الهیه و در دربار قابوس بن وشمگیر زیارى کتاب آثار الباقیه نگاشت در پى آرامش خوارزم به آن جا سفر کرد و مشاور ابوالعباس خوارزمشاهى شد و در همین زمان التحذیر من قبل التُرک را نوشت که امروز اثرى از آن نیست. با تسخیر خوارزم به دست سلطان محمود غزنوى، بیرونى اسیر شد و از آن پس در لشگرکشى‏ها همراه سلطان غزنوى و در دربار غزنویان به سر برد. که کتاب تحقیق ماللهند ثمره همراهى در حمله به هند بود. وى در دربار مسعود غزنوى نیز مورد احترام بود کتاب قانون مسعودى (در ریاضیات و نجوم) را در همین زمان نگاشت. بنابر نقل صحیح بیرونى در 440 در گذشت

ابوریحان بیرونى نزد اساتید بزرگى چون ابونصر منصور بن على عراق در ریاضى و نجوم، عبدالصمد حکیم در حکمت و علوم عقلى و معاصرانش ابن سینا، ابوسهل مسیحى و ابوالخیر خمّار دانش آموخت و ده‏ها جلد کتاب در علوم مختلف نگاشت. وى با تکیه بر آموزه‏هاى عقلگراى شیعى،10 دیدى جهانى و روحى آزاد یافت و توانست در علوم یونانى، ایرانى و هندى به تحقیق بپردازد و در ریاضیات، نجوم، جغرافیا، فلسفه تاریخ، حکمت، علوم طبیعى و جامعه‏شناسى صاحب نظر شود

بیرونى از پرکارترین دانشمندان مسلمان است و در علوم نقلى و عقلى، آثار متعددى به جاى گذاشت. درباره کتاب‏شناسى ابوریحان بیرونى تاکنون چندین کتاب نوشته شده است که بعضى آثار او (اعم از مقاله، رساله و کتاب) را تا 185 عنوان بر شمرده‏اند. 160 عنوان را خودِ بیرونى نام مى‏برد که اگر مجموع 25 عنوان رساله دیگر که دیگران به نام وى نوشته‏اند (دوازده عنوان از ابونصر بن على بن عراق، دوازده کتاب از ابوسهل عیسى بى یحیى المسیحى و یک کتاب از ابوعلى الحسین بن على الجیلى)11 را بیفزاییم، روى هم 185 عنوان مى‏شود. چهل عنوان از آثار وى به صورت نسخ خطى در کتابخانه‏هاى جهان موجود است که 30 اثر آن تاکنون به طبع رسیده. و 25 اثر به زبان‏هاى اروپایى و فارسى ترجمه شده است. در پایان براى اختصار صرفاً به طبقه‏بندى موضوعى تألیفات و ذکر تعداد اثر براى هر موضوع اکتفا مى‏کنیم

1 ریاضیات: 25 عنوان؛ 2 نجوم: 88 عنوان؛ 3 جغرافیا: 22 عنوان؛4 فیزیک: یک عنوان؛ 5 مکانیک: 2 عنوان؛ 6 طبیعى: یک عنوان؛ 7 کان‏شناسى: 2 عنوان؛ 8 گیاه‏شناسى: یک عنوان؛ 9 پزشکى: یک عنوان؛10 ادبیات: 19 عنوان؛ 11 تاریخ: 9 عنوان؛ 12 دین: 7 عنوان؛13 فلسفه: 7 عنوان، و چندین موضوع دیگر چون زمان‏سنجى، گاهشمارى، هندشناسى، زبان‏شناسى، داروشناسى، گوهرشناسى و; که علاقه‏مندان مى‏توانند به کتاب‏شناسى آثار بیرونى مراجعه کنند

جامعه و سیاست

در این جا با توجه به شرایط و تحولات سیاسى، اجتماعى عصر بیرونى و دیدگاه هستى شناختى وى، به بررسى این سؤال‏ها مى‏پردازیم که چگونه نیازهاى درونى و بیرونى انسان ، به نوع خاصى از زندگى سیاسى و اجتماعى منجر مى‏شود؟ نظام سیاسى چیست؟ کار و یژه‏ها و غایت نظام سیاسى مورد نظر بیرونى چیست؟

1 ضرورت و منشأ جامعه مدنى‏

بیرونى براى اثبات جامعه مدنى از واژه «استئناس»13 و در برخى موارد از کلمه «تعارض» استفاده مى‏کند14 و گاهى هم به نیازهاى انسان‏15 اشاره مى‏نماید؛ بنابراین فلسفه اجتماعى بودن انسان از نظر او، مبتنى بر چندین اصل مهم است

الف) اصل استئناس و تجانس: با این اصل وى به ریشه لغوى انسان که از «أنس» مشتق شده نزدیک مى‏شود؛ بدین معنا که زندگى انسان کامل نمى‏شود مگر به واسطه انس و همیارى با دیگران؛ از این رو با توجه به مقدمه کتاب الجماهر فى الجواهر، همگنى عامل تأسیس جامعه است

بنیان جامعه در نظر بیرونى بر مبناى همگنى و تشابه استوار است و در این باب مثال‏هایى ارائه مى‏دهد؛ از جمله مى‏گوید حتى پرندگان با همگنان خود مى‏پرند و همزبانى گنگ‏ها با یکدیگر چنان زیاداست که وقتى به هم مى‏رسند ، مردمان دیگر را که نمى توانند با آنان گفت‏وگو کنند همه را گنگ مى‏دانند؛ پس هر گاه به گنگى مشابه خودشان برخورد مى‏کنند ، به چنان آرامشى مى‏رسند و با تمام وجود غرق در برقرارى تفاهم و ارتباط با هم مى‏شوند

وى پس از اشاره به مطلب فوق، به اولین و کوچک‏ترین اجتماع بشرى یعنى خانواده اشاره مى‏کند و با تمسک به دو آیه 189 از سوره اعراف و 21 از سوره روم ، فلسفه اجتماع خانواده را بر اساس تجانس و استئناس تلقى مى‏کند .17 البته بیرونى در همین قسمت علاوه به همگنى، به مفاهیم دیگر فلسفه اجتماعى بودن انسان مثل «هم شکلى، احساس همزبانى ، درک متقابل و تفاهم»18اشاره مى‏کند . لکن به نظر مى‏رسد همگنى در همان اصل (استئناس) قرار دارد

ب) اصل تضاد: این اصل به «اختلاف مقاصد و خواست‏هاى گوناگون بشرى»19 مرتبط است که خود موجب به وجود آمدن نزاع‏هاى اجتماعى مى‏شود؛ به عبارت دیگر، «بدن انسان از عناصر متفاوت و حتى متضاد ترکیب یافته است که خود موجب اختلاف مزاج‏ها و طبایع و در مرحله بعد در روابط و تمایلات اشخاص تأثیر مى‏گذارد».20 به نحوى که « ضد مر ضد را همیشه قهر کند و به خویشتن کشد»؛21 بنابر این طبایع متضاد ضمن این که همدیگر را دفع مى‏کنند به دلایلى تمایل به جذب و همکارى نیز دارند

ج) «نیازهاى‏22 انسان»: انسان براى رفع ضروریات زندگى‏اش، گرایش به زندگى جمعى دارد و همین نیازهاست که موجب به وجود آمدن « حرفه‏ها و صناعات و انواع علوم و معارف بشرى مى‏شود»

 2 ضرورت و ماهیت دولت‏

با توجه به مباحث انسان شناسى و گرایش‏هاى متضاد در نهاد انسان و نیز نیازهاى متضاد و تمایل به تجانس و همکارى ، بیرونى به این نتیجه قطعى مى‏رسد که بر قرارى نظم سیاسى براى « ایجاد تعادل; و اقامه نظم»24 ضرورى است تا نیازمندى‏هاى یکدیگر را رفع کنند؛ البته لازمه چنین نظمى عدالت است که به همراه قانون صحیح موجب سعادت بشر خواهد مى‏شود

پیدایى تولیت امر اجتماع ( حکومت یا دولت ) با سبب برقرارى تعادل; یا اقامه نظم و عدل از براى مصالح دنیایى است . اما مسأله عدالت خود مستلزم اِعمال سیاست و تشریع (قانون‏گذارى) امور است که به هر حال شروط تولیت ( ولایت ) یا حکومت ( سلطان ) و سیاست (تدبیر) امور اجتماع باید به تأیید الاهى و منصوص باشد ، چنان که ایرانیان در مورد خسروان ( ساسانى) هم بر آن آیین بودند ، همان طور که امامت شیعى در اسلام نیز بر مبناى « مودت بالقربى » بدان ویژگى باشد

فقره فوق حاوى نکات بسیارمهمى در زمینه ضرورت و ماهیت جامعه سیاسى از منظر بیرونى است. از دیدگاه وى، اوّلاً، تأسیس جامعه سیاسى و دولت براى سعادت اجتناب ناپذیر است ، ثانیاً نظام سیاسى مى بایست مبتنى بر عدالت باشد؛ ثالثاً، معیار عدالت قانون صحیح است، رابعاً، قانون صحیح آن است که توأم با منصوصات الهى باشد؛ خامساً، جامعه سیاسى با توجه به آموزش‏هاى «امامت شیعى» مبتنى بر تجانس، مودت و همیارى است

بدین ترتیب ابو ریحان دین را با سیاست در هم مى‏آمیزد و تصریح مى‏کند که «سیرت فاضله همان است که دین آن را بایسته گرداند»26 ویا مى‏نویسد: «امر، به اجتماع ملک و دین کمال خواهد یافت»27 ویا در ضمن اعتراض به حکومت صدر اسلام مى‏گوید «سپس خلافت به حکومت و امارت بلکه به فرعونیت تبدیل یافت»28 و یا در مورد واقعه غدیر خم به اکمال دین به واسطه نظم سیاسى امامت اشاره مى‏کند.29 بدین ترتیب ارسال رسل و تکالیف الهى‏30 و نیز تأسیس دولت عادله بزرگ‏ترین نعمتى است که بر بشر ارزانى داشته است

آخرین نکته این که بیرونى، وجود دولت را امرى بسیار ضرورى تلقى مى‏کند و همان طورى‏که هستى و «گیتى خالى از تدبیر نیست»،32 «هیچ بشرى نیست که به نوعى تملک و ریاست نسبت به زیر دستان خود نداشته باشد»؛33 بنابر این اصل بدیهى و ضرورى، مى‏توان این عبارت وى را به عنوان جمع بندى ذکر کرد که «هر امرى که از کسى صادر شود به طبع ، مولع به سیاست است و به فضل و نیرو مستحق ریاست و; بر خوردار خواهد بود از دولت»؛34 بنابر این اصل، دولت و اجتماع سیاسى امرى بدیهى است، لکن «فضیلت» و «قدرتِ حاکم» دو مؤلفه اساسى براى استقرار نظم سیاسى مطلوب میباشند

3 اصناف و طبقات اجتماعى‏